Năm 2024 đang mở ra một bức tranh kinh tế toàn cầu với nhiều biến động và thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các nền kinh tế lớn như Mỹ và Trung Quốc, cùng với các căng thẳng địa chính trị không ngừng gia tăng như cuộc chiến Nga-Ukraine và xung đột Israel-Palestine. Mặc dù vậy, nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là ngành điện tử, vẫn giữ được vị thế vững vàng và có triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ nhờ vào những xu hướng toàn cầu và chính sách phát triển công nghiệp hợp lý.

Ngành điện tử Việt Nam, với vai trò là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là trong các công đoạn gia công linh kiện và lắp ráp, được cho là đang hưởng lợi từ các xu hướng và chính sách này. Việc các chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc, cùng với sự cạnh tranh gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, đã tạo ra một làn sóng chuyển dịch đầu tư vào các thị trường tiềm năng như Việt Nam. Các nhà đầu tư lớn, đặc biệt là từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Samsung, Foxconn, và Pegatron, tiếp tục đổ vốn vào Việt Nam để tận dụng lợi thế về chi phí sản xuất, cũng như sự ổn định chính trị và môi trường đầu tư hấp dẫn.

Việt Nam đã chứng tỏ khả năng thu hút dòng vốn FDI mạnh mẽ vào ngành điện tử. Chỉ trong tháng 1 năm 2024, Việt Nam đã ghi nhận hơn 2,36 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài đăng ký, tăng 40,2% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy sự quan tâm mạnh mẽ của các nhà đầu tư quốc tế đối với thị trường này. Dự báo, năm 2024, tổng vốn đầu tư thực hiện vào Việt Nam có thể đạt khoảng 23,5 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm 2023. Với việc thu hút các dự án FDI lớn vào ngành điện tử, Việt Nam đang dần trở thành một trung tâm sản xuất linh kiện điện tử và lắp ráp quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các tập đoàn lớn như Samsung, LG, Intel, Amkor,... đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào các nhà máy sản xuất linh kiện điện tử và bán dẫn tại Việt Nam, đồng thời thúc đẩy việc phát triển các công nghệ tiên tiến, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất các thiết bị điện tử thông minh. Điều này không chỉ góp phần gia tăng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam mà còn tạo ra những cơ hội việc làm mới, nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động và thúc đẩy chuyển đổi công nghiệp quốc gia.

Tại Hội thảo “Nâng tầm doanh nghiệp điện tử Việt Nam dẫn đầu chuỗi cung ứng toàn cầu” do Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam tổ chức trong khuôn khổ Triển lãm Quốc tế Linh kiện Điện tử và Sản xuất Thông minh tại Việt Nam 2024 (GEIMS Việt Nam 2024), Bà Đỗ Thị Thúy Hương – Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam, UVBCH Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam đã nhận định, mặc dù kim ngạch xuất khẩu của ngành điện tử tại Việt Nam đạt mức cao, tính đến hết tháng 10 năm 2024 kim ngạch xuất khẩu của điện tử Việt Nam đã đạt con số 105 tỷ Đô la Mỹ, xấp xỉ bằng giá trị xuất khẩu cả năm 2024 (109 tỷ Đô la Mỹ), song lợi nhuận từ các hoạt động sản xuất gia công của doanh nghiệp nội địa vẫn còn khá khiêm tốn.

Theo các chuyên gia, tỷ lệ lợi nhuận từ gia công điện tử tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 5-10% tổng giá trị sản phẩm. Điều này chủ yếu do Việt Nam tham gia vào các công đoạn cuối cùng của chuỗi cung ứng, chủ yếu là gia công  và sản xuất linh kiện, lắp ráp, là vị trí thấp nhất trong đường cong nụ cười về giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng. Trong khi các công đoạn có giá trị gia tăng cao như nghiên cứu và phát triển (R&D), thiết kế sản phẩm, và kiểm tra chất lượng sản phẩm đều được thực hiện ở các quốc gia phát triển, hay các dịch vụ logistics, dịch vụ sau bán hàng cũng chưa được thực hiện bởi doanh nghiệp nội địa.

Một yếu tố quan trọng giúp Việt Nam trở thành một điểm đến hấp dẫn trong chuỗi cung ứng điện tử chính là hệ thống hạ tầng công nghiệp ngày càng hoàn thiện. Nhiều khu công nghiệp (KCN) tại Việt Nam được xây dựng với cơ sở vật chất hiện đại, đáp ứng tốt nhu cầu về kho bãi, nhà xưởng, và các tiện ích khác cho doanh nghiệp sản xuất điện tử. Các KCN này chủ yếu phục vụ các hoạt động sản xuất gia công, lắp ráp linh kiện điện tử, giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu, từ đó tạo ra môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài. 

Không chỉ có cơ sở hạ tầng công nghiệp, các KCN còn có lợi thế về vị trí chiến lược, khi nhiều KCN được xây dựng gần các tuyến cao tốc, cảng biển, và sân bay quốc tế. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển nguyên liệu đầu vào và sản phẩm hoàn thiện ra thế giới. Các tuyến cao tốc quan trọng, như cao tốc Bắc - Nam, đã và đang được hoàn thiện, giúp kết nối các khu công nghiệp với các thành phố lớn và các khu vực logistics quan trọng, thúc đẩy sự phát triển của ngành điện tử tại Việt Nam.

Ngoài hạ tầng công nghiệp, chính sách pháp lý cũng là yếu tố không thể thiếu giúp Việt Nam thu hút các khoản đầu tư FDI vào ngành điện tử. Các chính sách ưu đãi về thuế, ưu tiên các ngành công nghiệp công nghệ cao và điện tử, cũng như các quy định thuận lợi trong việc thành lập doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam, đã góp phần lớn vào việc hình thành chuỗi cung ứng điện tử tại Việt Nam.

Việt Nam đã ký kết nhiều Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới, đặc biệt là Hiệp định EVFTA (Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu) và CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương), mở ra cơ hội lớn cho ngành điện tử Việt Nam khi tiếp cận các thị trường lớn như EU, Nhật Bản và Mỹ. Những hiệp định này giúp giảm bớt rào cản thuế quan, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng nhập khẩu nguyên liệu và xuất khẩu sản phẩm ra thế giới.

Ông Sam Hui - Phó Chủ tịch Global Sources đưa ra nhận định xu hướng tìm nguồn cung ứng của nhà mua hàng là điều quan trọng đối với các doanh nghiệp muốn mở rộng thị trường xuyên biên giới. Khi toàn cầu hóa phát triển, các công ty phải bắt kịp những xu hướng mới nhất trong việc tìm nguồn cung ứng quốc tế nếu muốn giữ vững vị thế cạnh tranh.

Global Sources cung cấp những dữ liệu phân tích thực tế về hành vi khách hàng và công cụ cần thiết để các doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ trong môi trường năng động hiện nay và mở ra những cơ hội mới bền vững trên toàn cầu. Đặc biệt, Global Source hy vọng triển lãm GEIMS Việt Nam 2024 tạo nên một không gian giao lưu và trao đổi kinh nghiệm bổ ích cho các doanh nghiệp Việt Nam cũng như các nhà triển lãm.

Triển lãm GEIMS Việt Nam 2024 thu hút hơn 200 gian hàng với sự tham gia của hơn 100 nhà cung cấp hàng đầu trong ngành từ nhiều quốc gia trên thế giới, các doanh nghiệp Việt cần tận dụng triển lãm thương mại để phát triển kinh doanh, tìm kiếm đối tác một cách hiệu quả. Ông Nguyễn Ngọc Sơn - chuyên gia tư vấn quốc tế và đào tạo của VASI đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tế để giúp doanh nghiệp chuẩn bị hành trang tốt nhất khi tham dự các kỳ hội chợ, giao thương trong nước và quốc tế. 

Bên cạnh đó đại diện của Global Source – Ông Khiem Vu đã chia sẻ những cơ hội giúp doanh nghiệp Việt mở rộng kết nối chuỗi cung ứng Đông Nam Á thông qua sự kiện triển lãm, hội chợ tại HongKong, đặc biệt là đẩy mạnh doanh số bán hàng xuất khẩu & chuỗi cung ứng thông qua mô hình triển lãm O2O (Online to Offline). O2O không chỉ giúp các doanh nghiệp mở rộng tầm ảnh hưởng mà còn tạo cơ hội kết nối khách hàng quốc tế với sản phẩm, dịch vụ. Việc tham gia triển lãm trực tuyến và trực tiếp giúp thúc đẩy giao dịch nhanh chóng, nâng cao hiệu quả marketing và gia tăng cơ hội hợp tác, xuất khẩu trên thị trường toàn cầu.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam và Trung Quốc tham dự hội thảo đã chia sẻ câu chuyện thành công của công ty và những sản phẩm cốt lõi mang đến buổi triển lãm GEIMS Việt Nam 2024:

Câu chuyện thành công của công ty Mianyang Jiancheng Hengrui được chia sẻ bởi ông Hao Chen - Giám đốc công ty 

Việt Nam đang trở thành một nhân tố then chốt trong chuỗi cung ứng điện tử thông minh toàn cầu nhờ vào những chính sách thu hút đầu tư mạnh mẽ, sự phát triển hạ tầng công nghiệp hiện đại, và các hiệp định thương mại tự do thuận lợi. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội từ ngành điện tử, Việt Nam cần đẩy mạnh việc gia tăng giá trị gia tăng trong các công đoạn sản xuất, tập trung vào khâu thiết kế, nghiên cứu và phát triển, đồng thời cải thiện khả năng kết nối của các doanh nghiệp trong nước với các thương hiệu lớn. Chỉ khi làm được điều này, Việt Nam mới có thể vươn lên thành một trung tâm sản xuất điện tử không chỉ ở mức gia công mà còn sáng tạo ra các sản phẩm công nghệ cao, từ đó góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững ngành điện tử tại Việt Nam.